Беларусь
Deutschland
United States
France
Қазақстан
Lietuva
Россия
ประเทศไทย
Украина
Мітахондрыі ад грэч μίτος нітка і χόνδρος зерне двумембранныя гранулярныя або ніткападобныя арганелы таўшчынёй каля 0 5
Мітахондрыі
Мітахондрыі (ад грэч. μίτος — нітка і χόνδρος — зерне) — двумембранныя гранулярныя або ніткападобныя арганелы таўшчынёй каля 0,5 мкм, якія ўдзельнічаюць у працэсе клетачнага дыхання і забяспечваюць арганізм эўкарыётаў энергіяй у выглядзе АТФ. Характэрны для большасці эўкарыятычных клетак як аўтатрофаў (фотасінтэзавальныя расліны), так і гетэратрофаў (грыбы, жывёлы). Энергетычная станцыя клеткі; асноўная функцыя — акісленне арганічных злучэнняў і выкарыстанне вызваляемай пры іх распадзе энергіі ў сінтэзе малекул АТФ, гэта адбываецца за кошт руху электронаў па электронна-транспартным ланцугу бялкоў унутранай мембраны.
Мітахондрыі сустракаюцца практычна ва ўсіх эўкарыятычных клетках. Іх колькасць у розных клетках вар'іруецца ад адной або некалькіх (аднаклетачныя пратысты, сперматазоіды) да сотняў тысяч. Асабліва шмат мітахондрый змяшчаецца ў тых клетках, якія маюць патрэбу ў вялікай колькасці энергіі (клеткі мышцаў, печані). У фотасінтэзавальных клетках раслін мітахондрый менш, чым у клетках жывёл, паколькі іх функцыі (сінтэз АТФ) часткова выконваюць хларапласты.
Мітахондрыі могуць мець выгляд акруглых цельцаў, палачак, ніцей. Яны ўтвораны дзвюма мембранамі — вонкавай і ўнутранай, паміж якімі ёсць міжмембранная прастора. Вонкавая мембрана гладкая, яна аддзяляе змесціва мітахондрыі ад гіялаплазмы і адрозніваецца высокай пранікальнасцю для розных рэчываў. Унутраная мембрана менш пранікальная, яна ўтварае крысты — шматлікія складкі, накіраваныя ўнутр мітахондрый. За кошт крыстаў плошча паверхні ўнутранай мембраны істотна павялічваецца. Унутраная мембрана мітахондрый змяшчае ферменты, якія ўдзельнічаюць у працэсе клетачнага дыхання і забяспечваюць сінтэз АТФ.
Унутраная прастора мітахондрый запоўнена гелепадобным матрыксам. У ім змяшчаюцца розныя бялкі, у тым ліку ферменты, амінакіслоты, кальцавыя малекулы ДНК, усе тыпы РНК і іншыя рэчывы, а таксама рыбасомы. Наяўнасць уласных малекул ДНК і рыбасом забяспечвае некаторую аўтаномнасць мітахондрый, хоць у цэлым іх работа каардынуецца ядром клеткі.
Функцыя мітахондрый — сінтэз АТФ за кошт энергіі, якая вызваляецца пры акісленні арганічных злучэнняў. Пачатковыя этапы акіслення рэчываў у мітахондрыях адбываюцца ў матрыксе, а наступныя — на ўнутранай мембране. Такім чынам, мітахондрыі з'яўляюцца «энергетычнымі станцыямі» клеткі.
Мітахондрыі ў клетцы пастаянна аднаўляюцца. Напрыклад, у клетках печані сярэдняя працягласць жыцця мітахондрый складае каля 10 дзён. Павелічэнне колькасці мітахондрый у клетцы адбываецца шляхам іх дзялення.
Літаратура
- Біялогія: падруч. для 10-га кл. устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучання / пад рэд. М. Д. Лісава; пер. з рус. мовы В. К. Раманцэвіч. — 3-е выд. — Мн.: Нар. асвета, 2014. ISBN 978-985-03-2169-5
Спасылкі
 | Мітахондрыя на Вікісховішчы |
|---|
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, сэкс, gif, png, малюнак, музыка,песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Mitahondryi ad grech mitos nitka i xondros zerne dvumembrannyya granulyarnyya abo nitkapadobnyya arganely tayshchynyoj kalya 0 5 mkm yakiya ydzelnichayuc u pracese kletachnaga dyhannya i zabyaspechvayuc arganizm eykaryyotay energiyaj u vyglyadze ATF Harakterny dlya bolshasci eykaryyatychnyh kletak yak aytatrofay fotasintezavalnyya rasliny tak i geteratrofay gryby zhyvyoly Energetychnaya stancyya kletki asnoynaya funkcyya akislenne arganichnyh zluchennyay i vykarystanne vyzvalyaemaj pry ih raspadze energii y sinteze malekul ATF geta adbyvaecca za kosht ruhu elektronay pa elektronna transpartnym lancugu byalkoy unutranaj membrany Elektronnamikraskapichnaya fatagrafiya yakaya pakazvae mitahondryi sysuna y papyarochnym syachenni Mitahondryi sustrakayucca praktychna va ysih eykaryyatychnyh kletkah Ih kolkasc u roznyh kletkah var iruecca ad adnoj abo nekalkih adnakletachnyya pratysty spermatazoidy da sotnyay tysyach Asabliva shmat mitahondryj zmyashchaecca y tyh kletkah yakiya mayuc patrebu y vyalikaj kolkasci energii kletki myshcay pechani U fotasintezavalnyh kletkah raslin mitahondryj mensh chym u kletkah zhyvyol pakolki ih funkcyi sintez ATF chastkova vykonvayuc hlaraplasty Mitahondryi moguc mec vyglyad akruglyh celcay palachak nicej Yany ytvorany dzvyuma membranami vonkavaj i ynutranaj pamizh yakimi yosc mizhmembrannaya prastora Vonkavaya membrana gladkaya yana addzyalyae zmesciva mitahondryi ad giyalaplazmy i adroznivaecca vysokaj pranikalnascyu dlya roznyh rechyvay Unutranaya membrana mensh pranikalnaya yana ytvarae krysty shmatlikiya skladki nakiravanyya ynutr mitahondryj Za kosht krystay ploshcha paverhni ynutranaj membrany istotna pavyalichvaecca Unutranaya membrana mitahondryj zmyashchae fermenty yakiya ydzelnichayuc u pracese kletachnaga dyhannya i zabyaspechvayuc sintez ATF Unutranaya prastora mitahondryj zapoynena gelepadobnym matryksam U im zmyashchayucca roznyya byalki u tym liku fermenty aminakisloty kalcavyya malekuly DNK use typy RNK i inshyya rechyvy a taksama rybasomy Nayaynasc ulasnyh malekul DNK i rybasom zabyaspechvae nekatoruyu aytanomnasc mitahondryj hoc u celym ih rabota kaardynuecca yadrom kletki Funkcyya mitahondryj sintez ATF za kosht energii yakaya vyzvalyaecca pry akislenni arganichnyh zluchennyay Pachatkovyya etapy akislennya rechyvay u mitahondryyah adbyvayucca y matrykse a nastupnyya na ynutranaj membrane Takim chynam mitahondryi z yaylyayucca energetychnymi stancyyami kletki Mitahondryi y kletcy pastayanna adnaylyayucca Napryklad u kletkah pechani syarednyaya pracyaglasc zhyccya mitahondryj skladae kalya 10 dzyon Pavelichenne kolkasci mitahondryj u kletcy adbyvaecca shlyaham ih dzyalennya LitaraturaBiyalogiya padruch dlya 10 ga kl ustanoy agul syared adukacyi z belarus movaj navuchannya pad red M D Lisava per z rus movy V K Ramancevich 3 e vyd Mn Nar asveta 2014 ISBN 978 985 03 2169 5SpasylkiMitahondryya na Vikishovishchy