Azərbaycan
Беларусь
Danmark
Deutschland
United States
España
France
Indonesia
Italia
Қазақстан
Lietuva
Россия
ශ්රී ලංකාව
ประเทศไทย
Türkiyə
Украина
Чэхаславакія чэшск Československo славацк Česko Slovensko да 1990 Československo краіна ў Цэнтральнай Еўропе якая існава
Чэхаславакія
Чэхаславакія (чэшск.: Československo, славацк.: Česko-Slovensko (да 1990 Československo)) — краіна ў Цэнтральнай Еўропе, якая існавала ў перыяд з 1918 па 1992 г. (за выключэннем перыяду напярэдадні і падчас Другой сусветнай вайны).
| Гістарычная дзяржава | |||||
| Чэхаславакія | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Československo, Česko-Slovensko | |||||
| |||||
| Гімн: Czechoslovak anthem[d] | |||||
 | |||||
<   > >1918 — 1993 | |||||
| Сталіца | Прага | ||||
| Мова(ы) | чэшская, славацкая | ||||
| Афіцыйная мова | чэшская і славацкая | ||||
| Рэлігія | каталіцтва | ||||
| Грашовая адзінка | |||||
| Плошча | 127 900 | ||||
| Насельніцтва | 15 600 000 | ||||
| Форма кіравання | рэспубліка | ||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Гісторыя
Першая рэспубліка (1918—1938)
Створана ў лістападзе 1918 года ў час распаду Аўстра-Венгрыі пры актыўнай падтрымцы дзяржаў Антанты. Рух за вылучэнне чэшскіх і славацкіх зямель са складу Аўстра-Венгрыі, які аформіўся 13 ліпеня 1918 года ў (Národní výbor československý), узначаліў Томаш Гарыг Масарык, які знаходзіўся ў час вайны ў эміграцыі. 14 кастрычніка 1918 года быў створаны (Prozatímní česko-slovenská vláda), а 14 лістапада, шляхам расшырэння Чэхаславацкага нацыянальнага камітэта за кошт дэпутатаў Рэйхсрата ад чэшскіх зямель — (Revoluční národní shromáždění). 29 лютага 1920 года Рэвалюцыйны нацыянальны сход прыняў (Ústavní listina Československé republiky), якая абвяшчала Чэхаславакію дэмакратычнай парламенцкай рэспублікай, заканадаўчым органам стаў Нацыянальны сход (Národní shromáždění), які складаўся з Сената (Senát) і Палаты дэпутатаў (Poslanecká sněmovna) і які выбіраўся па многамандатных выбарчых акругах тэрмінам на 6 гадоў, главой дзяржавы станавіўся Прэзідэнт (Prezident), якія выбіраўся Нацыянальным сходам тэрмінам на 7 гадоў і ажыццяўляў прадстаўніцкія функцыі, выканаўчым органам — Урад (Vláda), які прызначаўся Прэзідэнтам і нёс адказнасць перад Нацыянальным сходам. Першым прэзідэнтам Чэхаславакіі быў выбраны Томаш Масарык. У 1935 годзе Масарыка змяніў шматгадовы міністр замежных спраў Эдвард Бенеш. Захаваўшы шматпартыйны ліберальна-дэмакратычны лад і не скаціўшыся, у адрозненне ад шматлікіх дзяржаў Еўропы, у 1930-я гады да дыктатуры, Чэхаславакія, аднак, пала ахвярай кампрамісу шэрагу краін з Гітлерам (Мюнхенскае пагадненне 1938 года).
Другая рэспубліка (1938—1939)
- Асноўны артыкул Другая Чэхаславацкая рэспубліка
Увосень 1938 года пасля Мюнхенскага пагаднення Чэхаславакія пазбавілася Судэцкай вобласці, якая адышла да Германіі. На змену Першай рэспубліцы прыйшла недаўгавечная і падкантрольная Германіі Другая рэспубліка на чале з Эмілем Гахам, у яе складзе Славакія і Падкарпацкая Русь атрымалі аўтаномію (пры гэтым 2 лістапада 1938 года паводле першага Венскага арбітражу паўднёвыя раёны Славакіі з горадам Кошыцы і паўднёвая частка Падкарпацкай Русі былі перададзены Венгрыі). Чэшская частка Цешынскай Сілезіі была анексавана Польшчай.
Пратэктарат Багеміі і Маравіі (1939—1945)
14 сакавіка 1939 г. рэйхсканцлер Германіі Гітлер выклікаў чэхаславацкага прэзідэнта Эміля Гаху ў Берлін і прапанаваў яму прыняць пратэктарат Германіі над Чэхіяй і Маравіяй і надаць незалежнасць Славакіі. Э. Гаха пагадзіўся на гэта, быў падпісаны дагавор аб стварэнні Пратэктарата Чэхіі і Маравіі, прэзідэнтам якога стаў Э. Гаха. Пры ўводзе германскіх войскаў адзіную арганізаваную спробу супраціўлення ў горадзе Містак (цяпер Фрыдак-Містак) распачала рота капітана .
15 сакавіка 1939 года ўказам рэйхсканцлера Германіі А. Гітлера Чэхія і Маравія былі абвешчаны пратэктаратам Германіі. Кіраўніком выканаўчай улады пратэктарата быў прызначаны фюрарам рэйхспратэктар (ням.: Reichsprotektor). Першым рэйхспратэктарам 21 сакавіка 1939 года быў прызначаны Канстанцін фон Нойрат. Існавала таксама фармальная пасада прэзідэнта пратэктарата, якую ўвесь час яго існавання займаў Эміль Гаха. Асабовы склад аддзелаў, аналагічных міністэрствам, быў укамплектаваны службовымі асобамі з Германіі. Яўрэі былі выгнаны з дзяржаўнай службы. Палітычныя партыі былі забаронены, многія лідары Камуністычнай партыі Чэхаславакіі перабраліся ў Савецкі Саюз.
Славакія на чале з аўтарытарным саюзнікам Гітлера Іозефам Ціса стала незалежнай дзяржавай, а Карпацкая Украіна, якая абвясціла 15 сакавіка незалежнасць, была праз 3 дні цалкам і ўключана ў склад Венгрыі.
У эміграцыі (Лондан) з пачаткам Другой сусветнай вайны другі прэзідэнт Чэхаславакіі Эдвард Бенеш стварыў Урад Чэхаславакіі ў выгнанні, які карыстаўся падтрымкай антыгітлераўскай кааліцыі (з 1941 г. да яе далучыліся ЗША і СССР). Існуе тэорыя працягу існавання чэхаславацкай дзяржавы, паводле якой усе рашэнні, прынятыя на тэрыторыі краіны пасля Мюнхена да 1945 г., былі несапраўднымі, а Бенеш, які падаў вымушана ў адстаўку, увесь гэты час захоўваў прэзідэнцкія паўнамоцтвы.
Насельніцтва Чэхіі і Маравіі было мабілізавана ў якасці рабочай сілы, якая павінна была працаваць на перамогу Германіі. Для кіравання прамысловасцю былі арганізаваны спецыяльныя ўпраўленні. Чэхі былі абавязаны працаваць на вугальных шахтах, у металургіі і на вытворчасці ўзбраення; частка моладзі была адпраўлена ў Германію. Вытворчасць тавараў народнага спажывання была зменшана і ў значнай меры накіравана на забеспячэнне нямецкіх узброеных сіл. Насельніцтва пратэктарата зведала строгае нармаванне.
У першыя месяцы акупацыі германскае кіраванне было ўмераным. Дзеянні гестапа былі накіраваны пераважна супраць чэшскіх палітыкаў і інтэлігенцыі. Аднак 28 кастрычніка 1939 года на 21-ю гадавіну абвяшчэння незалежнасці Чэхаславакіі чэхі выступілі супраць акупацыі. Смерць 15 лістапада 1939 года студэнта-медыка Яна Оплетала, параненага ў кастрычніку, выклікала студэнцкія дэманстрацыі. Рэакцыя Рэйха была жорсткай. Пачаліся масавыя арышты палітыкаў, таксама былі арыштаваны 1800 студэнтаў і выкладчыкаў. 17 лістапада ўсе ўніверсітэты і каледжы ў пратэктараце былі закрыты, дзевяць студэнцкіх лідараў пакараны смерцю, сотні людзей былі адпраўлены ў канцлагеры.
Увосень 1941 года ўлады Германіі распачалі шэраг радыкальных крокаў у пратэктараце. Намеснікам рэйхспратэктара Багеміі і Маравіі быў прызначаны начальнік Райнгард Гайдрых. Прэм'ер-міністр Пратэктарата Чэхіі і Маравіі быў арыштаваны, а затым расстраляны, чэшскі ўрад рэарганізаваны, усе чэшскія культурныя ўстановы былі закрыты. Гестапа пачало арышты і пакаранні смерцю. Была арганізавана высылка яўрэяў у канцлагеры, у гарадку Тэразін было арганізавана . 4 чэрвеня 1942 года Гайдрых памёр, паранены падчас . Яго пераемнік, генерал-палкоўнік Курт Далюгэ, распачаў масавыя арышты і пакаранні смерцю. Былі разбураны пасёлкі і . У 1943 годзе каля 350000 чэшскіх рабочых былі дэпартаваны ў Германію. У межах пратэктарата ўся неваенная прамысловасць была забаронена. Большасць чэхаў падпарадкаваліся і толькі ў апошнія месяцы вайны ўступілі ў рух Супраціўлення.
Трэцяя Чэхаславацкая Рэспубліка (1945—1948)
Аднаўленне эканомікі Чэхаславакіі
5 красавіка 1945 года на першым пасяджэнні ўрада ў Кошыцах была афіцыйна абвешчана праграма, распрацаваная Камуністычнай партыяй і ўхваленая на перамовах у Маскве. Яна ўвайшла ў гісторыю пад назвай Кошыцкай урадавай праграмы.
У эканамічнай частцы праграмы ўрад Чэхаславакіі вылучыў некалькі ключавых праблем — хутка аднавіць народную гаспадарку разбураную ў час вайны, закласці асновы новай сацыяльнай палітыкі «ў інтарэсах усіх слаёў працоўнага народа», і аператыўна забяспечыць перадачу маёмасці здраднікаў пад кіраўніцтва нацыянальных актываў (дакумент гаворыць «маёмасць немцаў, венграў, здраднікаў радзімы», за выключэннем нямецкіх і венгерскіх антыфашыстаў), на страчанай зямлі правесці зямельную рэформу. Патрабаванне нацыяналізацыі народнай гаспадаркі ўрадам у праграме канкрэтна не згадваецца, але ў цэлым лічылася з ім. Яе аб'ём мусіў быць вырашаны толькі пасля вызвалення ўсёй краіны. Гэта патрабаванне было настолькі папулярнае сярод насельніцтва, што супраць яго ніхто не выйшаў адкрыта. Абмоўкі несацыялістычных партый у абмеркаванні нацыяналізацыі тычыліся галоўным чынам памераў нацыяналізацыі, яе скорасці, ролі кааператываў, а таксама некаторых арганізацыйных і працэдурных пытанняў.
Чэхаславацкая Рэспубліка (1948—1960)
- Асноўны артыкул:
Паражэнне нацызму ў 1945 г. прывяло да няпоўнага аднаўлення чэхаславацкай дзяржаўнасці на ранейшай тэрыторыі (за выключэннем Падкарпацкай Русі, у гэтым жа годзе перададзенай разам з часткай славацкага (Чоп і наваколлі) УССР). 28 кастрычніка 1948 года быў утвораны Часавы Нацыянальны сход Чэхаславацкай Рэспублікі (Prozatímní Národní shromáždění). 26 мая 1946 гады прайшлі выбары ў Нацыянальны Устаноўчы сход (Ústavodárné Národní shromáždění), першае месца на якіх заняла — КПЧ, другое — ЧНСП, трэцяе — ЧНП, чацвёртае — ЧСДП, Прэзідэнтам стаў Эдвард Бенеш, Старшынёй Урада — Старшыня КПЧ Клемент Готвальд. 4 ліпеня 1947 г. кабінет міністраў Чэхаславакіі прагаласаваў за план Маршала і за ўдзел у Парыжскім саміце. Але ўжо 7 ліпеня прэм'ер-міністр Готвальд быў выкліканы для тлумачэнняў у Маскву. Адразу ўслед за гэтым, кабінет міністраў прыняў рашэнне не ехаць у Парыж. У гэты ж час праводзілася палітыка дэпартацый — немцы і венгры былі дэпартаваны з краіны (гл. ). Эканамічнае становішча краіны пагаршалася і большасць насельніцтва непасрэдна звязвала гэта з адмовай ад плана Маршала.
Пры падтрымцы СССР сілу набрала Камуністычная партыя Чэхаславакіі, якая прыйшла да ўлады ў лютым 1948 г. 9 мая 1948 года Нацыянальны Устаноўчы сход прыняў Канстытуцыю Чэхаславацкай Рэспублікі, паводле якой заканадаўчым органам станавіўся Нацыянальны сход, главой дзяржавы — Прэзідэнт, які выбіраўся Нацыянальным сходам, выканаўчым органам — Урад, органам аўтаноміі Славакіі — Славацкі Нацыянальны Савет, органамі мясцовага самакіравання — краявыя, раённыя, абшчынныя, гарадскія, раённыя нацыянальныя камітэты, судовымі органамі — Вярхоўны Суд, краявыя суды, раённыя суды. Прэзідэнтам быў выбраны Клемент Готвальд, Старшынёй Урада — Антанін Запатацкі. У тым жа годзе былі ўведзены адзіныя кандыдацкія спісы, якія складаліся Нацыянальным Фронтам, большасць у якіх належала Камуністычнай партыі Чэхаславакіі.
У краіне ўсталяваўся звычайны ўсходнееўрапейскі камуністычны рэжым, які першыя пяць гадоў суправаджаўся рэпрэсіямі на ўзор сталінскіх. Некаторая лібералізацыя была звязана з амаль адначасовай смерцю Сталіна і Готвальда ў сакавіку 1953 і затым — хрушчоўскімі рэформамі ў СССР. Часам даходзіла да беспарадкаў, так 1 чэрвеня 1953 г. у чэшскім горадзе Пльзень рабочыя заводаў «Шкода», незадаволеныя грашовай рэформай, адмовіліся выйсці на працу, і замест гэтага — выйшлі на вуліцы. Дэманстранты захапілі ратушу, спалілі гарадскі архіў. Пасля дробных сутыкненняў з паліцыяй у горад былі ўведзены танкі, і дэманстранты былі вымушаны разысціся. Пасля смерці Клемента Готвальда Прэзідэнтам стаў Запатацкі, Старшынёй Урада Вільям Шыракі, Першым сакратаром ЦК КПЧ (пасада Старшыні КПЧ была скасавана) — Антанін Новатны. Пасля смерці Запатацкага ў 1957 годзе Прэзідэнтам стаў Новатны.
Чэхаславацкая Сацыялістычная Рэспубліка (1960—1990)
З 1960 Чэхаславацкая Рэспубліка стала называцца Чэхаславацкай Сацыялістычнай Рэспублікай (ЧССР). У гэтай абрэвіятуры аднаму слову «Чэхаславацкая» адпавядае дзве літары — «ЧС».
З 1962 г. эканоміка краіны знаходзілася ў перманентным крызісе — пяцігадовы план 1961—1965 гг. быў правалены па ўсіх паказчыках. Увосень 1967 г. у Празе прайшлі дэманстрацыі пратэсту супраць курсу ўрада. У 1968 годзе спроба рэфармавання палітычнай сістэмы (Пражская вясна) была задушана войскамі Варшаўскага дагавора (аперацыя «Дунай»).
З нацыянальна-дзяржаўнага пункта першыя 20 паваенных гадоў у Чэхаславакіі існаваў так званы асіметрычны нацыянальна-дзяржаўны лад: чэшская нацыя не мела сваіх нацыянальна-дзяржаўных органаў, а славацкая мела (Славацкі нацыянальны савет і нацыянальныя камітэты на месцах), што азначала пэўную ступень нацыянальна-тэрытарыяльнай аўтаноміі для Славакіі. У той жа час цэнтральныя органы дзяржаўнай улады па факце выконвалі ў чэшскіх землях тую ж ролю, што славацкія нацыянальныя органы ў Славакіі, застаючыся пры гэтым кіравальнымі і для апошняй, што стварала для чэшскіх зямель пэўныя прэферэнцыі[крыніца?].
З 1 студзеня 1969 года ў ЧССР быў уведзены федэратыўны падзел краіны на і , па аналогіі з рэспублікамі СССР і СФРЮ.
Наступныя дваццаць гадоў, калі краінай кіраваў Густаў Гусак, былі адзначаны палітыкай «нармалізацыі» (палітычнага застою пры эканамічным стымуляванні). У 1989 камуністы пазбавіліся ўлады ў выніку аксамітныя рэвалюцыі, а краіну ўзначаліў пісьменнік- Вацлаў Гавел з 31.12.1989 — апошні прэзідэнт Чэхаславакіі і першы прэзідэнт Чэхіі.
Распад Чэхаславакіі (1993)
Падзенне камуністычнага рэжыму ў 1989 годзе прывяло да ўзмацнення тэндэнцый палітычнага размежавання Чэхіі і Славакіі. Посткамуністычныя эліты абедзвюх частак дзяржавы ўзялі курс на незалежнасць.
У 1990 годзе разгарэлася так званая «». Чэшскія палітыкі настойвалі на захаванні ранейшага напісання «Чэхаславакія» ў адно слова, славакі патрабавалі злучковага напісання: «Чэха-Славакія». У выніку кампрамісу з 29 сакавіка 1990 года краіна стала афіцыйна называцца «Чэшская і Славацкая Федэратыўная Рэспубліка» (ЧСФР), скарочаная назва «Чэхаславакія» па-славацку магла пісацца са злучком, па-чэшску — без злучка.
1 студзеня 1993 краіна мірным шляхам распалася на Чэхію і Славакію, адбыўся так званы аксамітавы развод (па аналогіі з аксамітнай рэвалюцыяй).
Вядомыя асобы
- Мілаш Форман
Гл. таксама
- Паэтызм
Зноскі
- Ярослав Шимов. Чехи и словаки: непростой «брак» и тихий «развод»
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Чэхаславакія
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, сэкс, gif, png, малюнак, музыка,песня, фільм, кніга, гульня, гульні, мабільны, тэлефон, Android, iOS, Apple, мабільны тэлефон, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, ПК, Інтэрнэт, кампутар
Chehaslavakiya cheshsk Ceskoslovensko slavack Cesko Slovensko da 1990 Ceskoslovensko kraina y Centralnaj Eyrope yakaya isnavala y peryyad z 1918 pa 1992 g za vyklyuchennem peryyadu napyaredadni i padchas Drugoj susvetnaj vajny Gistarychnaya dzyarzhavaChehaslavakiyaCeskoslovensko Cesko SlovenskoGerb ScyagGimn Czechoslovak anthem d lt gt gt 1918 1993Stalica PragaMova y cheshskaya slavackayaAficyjnaya mova cheshskaya i slavackayaReligiya katalictvaGrashovaya adzinkaPloshcha 127 900Naselnictva 15 600 000Forma kiravannya respublika Medyyafajly na VikishovishchyGistoryyaAsnoyny artykul Pershaya respublika 1918 1938 Asnoyny artykul Pershaya Chehaslavackaya Respublika Stvorana y listapadze 1918 goda y chas raspadu Aystra Vengryi pry aktyynaj padtrymcy dzyarzhay Antanty Ruh za vyluchenne cheshskih i slavackih zyamel sa skladu Aystra Vengryi yaki aformiysya 13 lipenya 1918 goda y Narodni vybor ceskoslovensky uznachaliy Tomash Garyg Masaryk yaki znahodziysya y chas vajny y emigracyi 14 kastrychnika 1918 goda byy stvorany Prozatimni cesko slovenska vlada a 14 listapada shlyaham rasshyrennya Chehaslavackaga nacyyanalnaga kamiteta za kosht deputatay Rejhsrata ad cheshskih zyamel Revolucni narodni shromazdeni 29 lyutaga 1920 goda Revalyucyjny nacyyanalny shod prynyay Ustavni listina Ceskoslovenske republiky yakaya abvyashchala Chehaslavakiyu demakratychnaj parlamenckaj respublikaj zakanadaychym organam stay Nacyyanalny shod Narodni shromazdeni yaki skladaysya z Senata Senat i Palaty deputatay Poslanecka snemovna i yaki vybiraysya pa mnogamandatnyh vybarchyh akrugah terminam na 6 gadoy glavoj dzyarzhavy stanaviysya Prezident Prezident yakiya vybiraysya Nacyyanalnym shodam terminam na 7 gadoy i azhyccyaylyay pradstaynickiya funkcyi vykanaychym organam Urad Vlada yaki pryznachaysya Prezidentam i nyos adkaznasc perad Nacyyanalnym shodam Pershym prezidentam Chehaslavakii byy vybrany Tomash Masaryk U 1935 godze Masaryka zmyaniy shmatgadovy ministr zamezhnyh spray Edvard Benesh Zahavayshy shmatpartyjny liberalna demakratychny lad i ne skaciyshysya u adroznenne ad shmatlikih dzyarzhay Eyropy u 1930 ya gady da dyktatury Chehaslavakiya adnak pala ahvyaraj kampramisu sheragu krain z Gitleram Myunhenskae pagadnenne 1938 goda Drugaya respublika 1938 1939 Asnoyny artykul Drugaya Chehaslavackaya respublika Uvosen 1938 goda paslya Myunhenskaga pagadnennya Chehaslavakiya pazbavilasya Sudeckaj voblasci yakaya adyshla da Germanii Na zmenu Pershaj respublicy pryjshla nedaygavechnaya i padkantrolnaya Germanii Drugaya respublika na chale z Emilem Gaham u yae skladze Slavakiya i Padkarpackaya Rus atrymali aytanomiyu pry getym 2 listapada 1938 goda pavodle pershaga Venskaga arbitrazhu paydnyovyya rayony Slavakii z goradam Koshycy i paydnyovaya chastka Padkarpackaj Rusi byli peradadzeny Vengryi Cheshskaya chastka Ceshynskaj Silezii byla aneksavana Polshchaj Pratektarat Bagemii i Maravii 1939 1945 Asnoynyya artykuly Pratektarat Bagemii i Maravii i 14 sakavika 1939 g rejhskancler Germanii Gitler vyklikay chehaslavackaga prezidenta Emilya Gahu y Berlin i prapanavay yamu prynyac pratektarat Germanii nad Chehiyaj i Maraviyaj i nadac nezalezhnasc Slavakii E Gaha pagadziysya na geta byy padpisany dagavor ab stvarenni Pratektarata Chehii i Maravii prezidentam yakoga stay E Gaha Pry yvodze germanskih vojskay adzinuyu arganizavanuyu sprobu supraciylennya y goradze Mistak cyaper Frydak Mistak raspachala rota kapitana Kalona germanskih vaennyh u Chehaslavakii 15 sakavika 1939 goda ykazam rejhskanclera Germanii A Gitlera Chehiya i Maraviya byli abveshchany pratektaratam Germanii Kiraynikom vykanaychaj ulady pratektarata byy pryznachany fyuraram rejhspratektar nyam Reichsprotektor Pershym rejhspratektaram 21 sakavika 1939 goda byy pryznachany Kanstancin fon Nojrat Isnavala taksama farmalnaya pasada prezidenta pratektarata yakuyu yves chas yago isnavannya zajmay Emil Gaha Asabovy sklad addzelay analagichnyh ministerstvam byy ukamplektavany sluzhbovymi asobami z Germanii Yayrei byli vygnany z dzyarzhaynaj sluzhby Palitychnyya partyi byli zabaroneny mnogiya lidary Kamunistychnaj partyi Chehaslavakii perabralisya y Savecki Sayuz Slavakiya na chale z aytarytarnym sayuznikam Gitlera Iozefam Cisa stala nezalezhnaj dzyarzhavaj a Karpackaya Ukraina yakaya abvyascila 15 sakavika nezalezhnasc byla praz 3 dni calkam i yklyuchana y sklad Vengryi U emigracyi Londan z pachatkam Drugoj susvetnaj vajny drugi prezident Chehaslavakii Edvard Benesh stvaryy Urad Chehaslavakii y vygnanni yaki karystaysya padtrymkaj antygitlerayskaj kaalicyi z 1941 g da yae daluchylisya ZShA i SSSR Isnue teoryya pracyagu isnavannya chehaslavackaj dzyarzhavy pavodle yakoj use rashenni prynyatyya na terytoryi krainy paslya Myunhena da 1945 g byli nesapraydnymi a Benesh yaki paday vymushana y adstayku uves gety chas zahoyvay prezidenckiya paynamoctvy Naselnictva Chehii i Maravii bylo mabilizavana y yakasci rabochaj sily yakaya pavinna byla pracavac na peramogu Germanii Dlya kiravannya pramyslovascyu byli arganizavany specyyalnyya ypraylenni Chehi byli abavyazany pracavac na vugalnyh shahtah u metalurgii i na vytvorchasci yzbraennya chastka moladzi byla adpraylena y Germaniyu Vytvorchasc tavaray narodnaga spazhyvannya byla zmenshana i y znachnaj mery nakiravana na zabespyachenne nyameckih uzbroenyh sil Naselnictva pratektarata zvedala strogae narmavanne Ministr yustycyi pratektarata Bagemii i Maravii vystupae z pramovaj u Tabary 1942 U pershyya mesyacy akupacyi germanskae kiravanne bylo ymeranym Dzeyanni gestapa byli nakiravany peravazhna suprac cheshskih palitykay i inteligencyi Adnak 28 kastrychnika 1939 goda na 21 yu gadavinu abvyashchennya nezalezhnasci Chehaslavakii chehi vystupili suprac akupacyi Smerc 15 listapada 1939 goda studenta medyka Yana Opletala paranenaga y kastrychniku vyklikala studenckiya demanstracyi Reakcyya Rejha byla zhorstkaj Pachalisya masavyya aryshty palitykay taksama byli aryshtavany 1800 studentay i vykladchykay 17 listapada yse yniversitety i kaledzhy y pratektarace byli zakryty dzevyac studenckih lidaray pakarany smercyu sotni lyudzej byli adprayleny y kanclagery Uvosen 1941 goda ylady Germanii raspachali sherag radykalnyh krokay u pratektarace Namesnikam rejhspratektara Bagemii i Maravii byy pryznachany nachalnik Rajngard Gajdryh Prem er ministr Pratektarata Chehii i Maravii byy aryshtavany a zatym rasstralyany cheshski yrad rearganizavany use cheshskiya kulturnyya ystanovy byli zakryty Gestapa pachalo aryshty i pakaranni smercyu Byla arganizavana vysylka yayreyay u kanclagery u garadku Terazin bylo arganizavana 4 chervenya 1942 goda Gajdryh pamyor paraneny padchas Yago peraemnik general palkoynik Kurt Dalyuge raspachay masavyya aryshty i pakaranni smercyu Byli razburany pasyolki i en U 1943 godze kalya 350000 cheshskih rabochyh byli departavany y Germaniyu U mezhah pratektarata ysya nevaennaya pramyslovasc byla zabaronena Bolshasc chehay padparadkavalisya i tolki y aposhniya mesyacy vajny ystupili y ruh Supraciylennya Trecyaya Chehaslavackaya Respublika 1945 1948 Asnoyny artykul Adnaylenne ekanomiki Chehaslavakii 5 krasavika 1945 goda na pershym pasyadzhenni yrada y Koshycah byla aficyjna abveshchana pragrama raspracavanaya Kamunistychnaj partyyaj i yhvalenaya na peramovah u Maskve Yana yvajshla y gistoryyu pad nazvaj Koshyckaj uradavaj pragramy U ekanamichnaj chastcy pragramy yrad Chehaslavakii vyluchyy nekalki klyuchavyh prablem hutka adnavic narodnuyu gaspadarku razburanuyu y chas vajny zaklasci asnovy novaj sacyyalnaj palityki y intaresah usih slayoy pracoynaga naroda i aperatyyna zabyaspechyc peradachu mayomasci zdradnikay pad kiraynictva nacyyanalnyh aktyvay dakument gavoryc mayomasc nemcay vengray zdradnikay radzimy za vyklyuchennem nyameckih i vengerskih antyfashystay na strachanaj zyamli pravesci zyamelnuyu reformu Patrabavanne nacyyanalizacyi narodnaj gaspadarki yradam u pragrame kankretna ne zgadvaecca ale y celym lichylasya z im Yae ab yom musiy byc vyrashany tolki paslya vyzvalennya ysyoj krainy Geta patrabavanne bylo nastolki papulyarnae syarod naselnictva shto suprac yago nihto ne vyjshay adkryta Abmoyki nesacyyalistychnyh partyj u abmerkavanni nacyyanalizacyi tychylisya galoynym chynam pameray nacyyanalizacyi yae skorasci roli kaaperatyvay a taksama nekatoryh arganizacyjnyh i pracedurnyh pytannyay Chehaslavackaya Respublika 1948 1960 Asnoyny artykul cs Parazhenne nacyzmu y 1945 g pryvyalo da nyapoynaga adnaylennya chehaslavackaj dzyarzhaynasci na ranejshaj terytoryi za vyklyuchennem Padkarpackaj Rusi u getym zha godze peradadzenaj razam z chastkaj slavackaga Chop i navakolli USSR 28 kastrychnika 1948 goda byy utvorany Chasavy Nacyyanalny shod Chehaslavackaj Respubliki Prozatimni Narodni shromazdeni 26 maya 1946 gady prajshli vybary y Nacyyanalny Ustanoychy shod Ustavodarne Narodni shromazdeni pershae mesca na yakih zanyala KPCh drugoe ChNSP trecyae ChNP chacvyortae ChSDP Prezidentam stay Edvard Benesh Starshynyoj Urada Starshynya KPCh Klement Gotvald 4 lipenya 1947 g kabinet ministray Chehaslavakii pragalasavay za plan Marshala i za ydzel u Paryzhskim samice Ale yzho 7 lipenya prem er ministr Gotvald byy vyklikany dlya tlumachennyay u Maskvu Adrazu ysled za getym kabinet ministray prynyay rashenne ne ehac u Paryzh U gety zh chas pravodzilasya palityka departacyj nemcy i vengry byli departavany z krainy gl Ekanamichnae stanovishcha krainy pagarshalasya i bolshasc naselnictva nepasredna zvyazvala geta z admovaj ad plana Marshala Pry padtrymcy SSSR silu nabrala Kamunistychnaya partyya Chehaslavakii yakaya pryjshla da ylady y lyutym 1948 g 9 maya 1948 goda Nacyyanalny Ustanoychy shod prynyay Kanstytucyyu Chehaslavackaj Respubliki pavodle yakoj zakanadaychym organam stanaviysya Nacyyanalny shod glavoj dzyarzhavy Prezident yaki vybiraysya Nacyyanalnym shodam vykanaychym organam Urad organam aytanomii Slavakii Slavacki Nacyyanalny Savet organami myascovaga samakiravannya krayavyya rayonnyya abshchynnyya garadskiya rayonnyya nacyyanalnyya kamitety sudovymi organami Vyarhoyny Sud krayavyya sudy rayonnyya sudy Prezidentam byy vybrany Klement Gotvald Starshynyoj Urada Antanin Zapatacki U tym zha godze byli yvedzeny adzinyya kandydackiya spisy yakiya skladalisya Nacyyanalnym Frontam bolshasc u yakih nalezhala Kamunistychnaj partyi Chehaslavakii U kraine ystalyavaysya zvychajny yshodneeyrapejski kamunistychny rezhym yaki pershyya pyac gadoy supravadzhaysya represiyami na yzor stalinskih Nekatoraya liberalizacyya byla zvyazana z amal adnachasovaj smercyu Stalina i Gotvalda y sakaviku 1953 i zatym hrushchoyskimi reformami y SSSR Chasam dahodzila da besparadkay tak 1 chervenya 1953 g u cheshskim goradze Plzen rabochyya zavoday Shkoda nezadavolenyya grashovaj reformaj admovilisya vyjsci na pracu i zamest getaga vyjshli na vulicy Demanstranty zahapili ratushu spalili garadski arhiy Paslya drobnyh sutyknennyay z palicyyaj u gorad byli yvedzeny tanki i demanstranty byli vymushany razyscisya Paslya smerci Klementa Gotvalda Prezidentam stay Zapatacki Starshynyoj Urada Vilyam Shyraki Pershym sakratarom CK KPCh pasada Starshyni KPCh byla skasavana Antanin Novatny Paslya smerci Zapatackaga y 1957 godze Prezidentam stay Novatny Chehaslavackaya Sacyyalistychnaya Respublika 1960 1990 Asnoyny artykul Chehaslavackaya Sacyyalistychnaya Respublika Z 1960 Chehaslavackaya Respublika stala nazyvacca Chehaslavackaj Sacyyalistychnaj Respublikaj ChSSR U getaj abreviyatury adnamu slovu Chehaslavackaya adpavyadae dzve litary ChS Z 1962 g ekanomika krainy znahodzilasya y permanentnym kryzise pyacigadovy plan 1961 1965 gg byy pravaleny pa ysih pakazchykah Uvosen 1967 g u Praze prajshli demanstracyi pratestu suprac kursu yrada U 1968 godze sproba refarmavannya palitychnaj sistemy Prazhskaya vyasna byla zadushana vojskami Varshayskaga dagavora aperacyya Dunaj Z nacyyanalna dzyarzhaynaga punkta pershyya 20 pavaennyh gadoy u Chehaslavakii isnavay tak zvany asimetrychny nacyyanalna dzyarzhayny lad cheshskaya nacyya ne mela svaih nacyyanalna dzyarzhaynyh organay a slavackaya mela Slavacki nacyyanalny savet i nacyyanalnyya kamitety na mescah shto aznachala peynuyu stupen nacyyanalna terytaryyalnaj aytanomii dlya Slavakii U toj zha chas centralnyya organy dzyarzhaynaj ulady pa fakce vykonvali y cheshskih zemlyah tuyu zh rolyu shto slavackiya nacyyanalnyya organy y Slavakii zastayuchysya pry getym kiravalnymi i dlya aposhnyaj shto stvarala dlya cheshskih zyamel peynyya preferencyi krynica Chehaslavackaya sacyyalistychnaya respublika 1969 1989 Z 1 studzenya 1969 goda y ChSSR byy uvedzeny federatyyny padzel krainy na i pa analogii z respublikami SSSR i SFRYu Nastupnyya dvaccac gadoy kali krainaj kiravay Gustay Gusak byli adznachany palitykaj narmalizacyi palitychnaga zastoyu pry ekanamichnym stymulyavanni U 1989 kamunisty pazbavilisya ylady y vyniku aksamitnyya revalyucyi a krainu yznachaliy pismennik Vaclay Gavel z 31 12 1989 aposhni prezident Chehaslavakii i pershy prezident Chehii Raspad Chehaslavakii 1993 Asnoyny artykul Aksamitavy razvod Padzenne kamunistychnaga rezhymu y 1989 godze pryvyalo da yzmacnennya tendencyj palitychnaga razmezhavannya Chehii i Slavakii Postkamunistychnyya elity abedzvyuh chastak dzyarzhavy yzyali kurs na nezalezhnasc U 1990 godze razgarelasya tak zvanaya Cheshskiya palityki nastojvali na zahavanni ranejshaga napisannya Chehaslavakiya y adno slova slavaki patrabavali zluchkovaga napisannya Cheha Slavakiya U vyniku kampramisu z 29 sakavika 1990 goda kraina stala aficyjna nazyvacca Cheshskaya i Slavackaya Federatyynaya Respublika ChSFR skarochanaya nazva Chehaslavakiya pa slavacku magla pisacca sa zluchkom pa cheshsku bez zluchka 1 studzenya 1993 kraina mirnym shlyaham raspalasya na Chehiyu i Slavakiyu adbyysya tak zvany aksamitavy razvod pa analogii z aksamitnaj revalyucyyaj Vyadomyya asobyMilash FormanGl taksamaPaetyzmZnoskiYaroslav Shimov Chehi i slovaki neprostoj brak i tihij razvod SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Chehaslavakiya